Како да се дојде до вистината – Сократовиот метод
Сократ бил антички грчки филозоф кој никогаш не напишал ниту еден научен труд, но станал познат по тоа што шетал низ атинскиот пазар и им поставувал непријатни прашања на луѓето. Овој пристап кон разговорот подоцна ќе биде наречен Сократов метод. Специфичноста на овој метод е извлекување на знаење од соговорниците преку поставување прашања.
Сократ верувал дека секој човек веќе поседува знаење, само треба вешто да се дојде до него.
Содржина:
Филозофијата на Сократ
За да ја разбереме филозофијата на Сократ, треба да се вратиме во античка Атина, во времето кога софистите биле на врвот на својата активност. Софистите биле учители по уметноста на дебатирањето и наплаќале за своето знаење. Но, проблемот бил што за пари биле подготвени да докажат било која „вистина“, дури и ако таа била лажна. Аристотел ги нарекол „трговци на имагинарното знаење“.
На Сократ не му се допаѓало однесувањето на софистите. Тој сметал дека тие се неморални, ги отфрлаат сите етички принципи и не се трудат да ја дознаат вистината. За него, вистината била најголема вредност, а човекот требало да се стреми да ја спознае, дури и ако тоа значело промена на сопствените убедувања или губење на дебатата. Затоа, решил да се бори против нив.
Како Сократ го користел својот метод?
Тој им поставувал на софистите прашања кои ја нарушувале нивната позиција. Главно дискутирал со највлијателните луѓе, а со тоа стекнувал почит од граѓаните на Атина.
Поставувањето прашања можеби звучи едноставно, но способноста да се формулираат такви што ќе доведат до посакуваниот исход барало големо знаење и ментален напор.
Сократовиот метод во пракса
Сократ ги замолувал луѓето што ги среќавал да ги дефинираат концепти како храброст, правда или добрина. Ги слушал внимателно, им дозволувал целосно да го објаснат својот став, а потоа поставувал дополнителни прашања. Овој процес продолжувал сè додека соговорникот не почнел да си противречи.
Никој не сака неговите убедувања да бидат доведени во прашање. Како резултат на својата методологија, Сократ на крај ја платил највисоката цена – својот живот. Тој бил неправедно осуден и починал откако испил отров.
Сепак, со својата интелигенција, успеал да импресионира многумина до тој степен што некои не се навредувале кога ќе им укажел на нивното незнаење.
Целта на Сократовиот метод
Сократ не сакал само да ја собори позицијата на својот противник. Наместо тоа, неговата цел била да ги научи луѓето да размислуваат самостојно.
Кратките, прецизни прашања му оневозможувале на соговорникот да повторува заучени фрази или автоматски одговори.
Придобивките од независното размислување
Во денешниот свет, способноста за критичко размислување и внимателен избор на информации е поважна од кога било. Секојдневно сме бомбардирани со огромни количини на вести и податоци, чија вистинитост е тешко да се провери. Често, единствено што можеме да направиме е да му веруваме на одреден извор, само затоа што ни се чини веродостоен.
Примената на Сократовиот метод може да ни помогне да гледаме подлабоко во информациите што ги примаме. Следниот пат кога ќе наидете на спротивставени тврдења, запрашајте се:
• Зошто истите информации се претставени на различни начини?
• Која е целта на медиумите?
• Кој и зошто би сакал да добиваме информации на овој, а не на некој друг начин?
Коментирај анонимно