Одговорноста е вертикална по својата природа

Луѓето мислат дека очигледното мора да е и вистинито, но грешат. Така, на пример, очигледно е – и само по себе разбирливо – дека случајот е секогаш случаен, но тој речиси никогаш не е рамнодушен кон сопствената реализација, и најчесто внимателно ги одбира своите прилики. Среќниот случај, големите откритија во науката, на пример, секогаш ги фаворизира подготвените умови, научниците што веќе го имаат потребното знаење и истражувачко искуство случајното откритие да го препознаат, објаснат и соодветно да го употребат. Да им се случи на милиони обични луѓе или на мрзливи зелки, среќното откритие немаше да биде ниту среќно, а ниту откритие, зашто никој, а особено зелките, немаше ни да го забележи.

На ист начин и несреќниот случај ги одбира своите прилики, користејќи меѓутоа сосем други селективни критериуми. Несреќата непогрешно ги препознава ситуациите што се долго и тивко подготвувани со корупција, мрзливост, невнимателност и несовесност, глупост, ароганција и алчност.

Оваа пристрасност на случајната несреќа – да ги преферира околностите што се заситени со злочинење, тупава саможивост и рептилска стрвност по пари – всушност на некој начин на несреќата ѝ го одзема атрибутот на случајност. Таа е предетерминирана од куп зловести околности што ѝ претходеле, што ја подготвиле и што ја направиле можна.

Случајна е само искрата што го запали пожарот, но ужасната несреќа што одзеде 59 млади животи и што држи во загроза уште дузини, што ги завитка во црнина нивните семејства, и ги заплави со ужас и тага Кочани, Македонија и целиот Балкан, таа не е случајна.

Речиси сите големи трагедии не трпеле од осаменост, па кога се анализираат наназад, прават групи на несреќни околности и настани, згуснати околу главната трагедија, кои оставаат долг опаш од мизерија што во простор-времето изгледа како тело и опаш на комета. Така, на пример, пандемијата на ковид-19 ја следеа огромен број други несреќи, здравствени, економски и социјални по природа, а кај нас пандемијата ги поттикна околностите што доведоа до ужасната тетовска трагедија со пожарот во монтажната болница.

Пожарот во кочанската дискотека, најсмртоносниот пожар во македонската историја, беше подготвен и придружен од две системски несреќи. Првата се состои од децении нефункционална држава на предаторскиот неолиберален капитализам, што ги демонтираше институциите на државата, што ги испразни зборовите од нивните значења, и ги претвори процедурите и стандардите во сценски чад, а сите вредности и доблести ги конвертираше само во една – во вредноста на парите.

Втората системска несреќа што директно или индиректно ги генерира сите други – а која е само персонификација на првата – е упорното постоење на македоноцидната партија ВМРО-ДПМНЕ, која претвора во ништо сè за што ќе се фати, било да се работи за бетон, цигла или железо, за држава, нација, култура или историја. Партија што – како што е напишано во „Комунистичкиот манифест“ за капитализмот – сè што е цврсто претвора во дим, во ништо.

Несреќните случаи покрај одбирливоста имаат уште едно морбидно но катарзично својство. Тие во миг ја откриваат вистината за општеството каде што ќе се случат. Зашто, вистинската состојба со сите системи и делови, институции и органи, е затскриена зад баналната секојдневница како расклатен и замастен автомобилски мотор под сјајна лакирана каросерија.

Случајниот судир со друго цврсто тело во истиот миг насилно и дури перверзно ја разоткрива грозната и неподносливо грда слика на растурената утроба на машината. Така е и со човечките трагедии: тие немилосрдно ја откриваат гнилата градба на човечкиот микрокосмос, импровизираните материјали од кои е изграден, глупостите од кои е соткаен, корупцијата со која е подврзан, стандардите од чиешто непочитување е изѕидан, малоумната некомпетентност со која е владеан, и конечно, сите човечки слабости и мани, недостатоци и дефекти што го чинат баналниот релјеф на нормалноста, секогаш внимателно покриен со шамијата на секојдневната досада.

Така и нашава ужасна несреќа го има тоа разоткривачко својство, кое особено се однесува на вмровската политичка елита, на која немилосрдно ѝ ги истрга од лице сите слоеви силикон, шминка и маскара. Интересно е како вистинската трагедија јасно ги двои луѓето способни да почувствуваат емпатија, сочувство и солидарност, од оние нарцистички психопати на кои овие чувства напросто не им се достапни. Во последниве се вклопија практично сите одговорни државни органи од вмровска провениенција: во изјавите на сочувство така очигледно вложуваа напор да го прилагодат и изразот на лицето да изгледа соодветно тажно, небаре ќе ја прикрие внатрешната емотивна пустелија, што уште повеќе ја нагласуваше нивната гротескно очигледна социопатија. Зборовите на сочувство им звучеа така шупликаво, испразнето од човечност, од какво и да е искрено чувство, што тоа кај гледачите автоматски и несвесно предизвикуваше тегобност и срам.

На вмровците им затреперија душите и им се наполнија зборовите со искрени емоции дури откога се почувствуваа изложени на барањата за одговорност, дури откога се уплашија за своите бесценети позиции, и кога почнаа хистерично да ја префрлаат вината налево и надесно. Ова збивтано барање одговорни на сите страни, внимателно по хоризонтала и во широчина, па и длабоко наназад адресирано на претходната власт, имаше само една цел: да ја префрли вината кон кој било друг на хоризонтот, само да е подалеку од нивната љубена вертикала. И на тој начин му ги открија на светот единствените вистински емоции што ги поседуваат, а тоа се безмерната вљубеност во себеси и во моќта со која се здобија доаѓајќи на власт, како и жешката омраза кон сите што ги загрозуваат.

И наместо да ја артикулираат сопствената одговорност за трагичното загрозување на јавната безбедност, што е примарна и веројатно најважна функција на државата и на нејзините први службеници, тие психопати ги набедуваат сите други за сопствените пропусти, а бескрупулозноста на оваа хистерична потера по жртвени јагниња не ги поштеди ни жртвите на пожарот. Наеднаш, во зборовите со кои ја пренасочуваат јароста на јавноста кон потполно небитни и маргинални прекршоци, од кои некои се случиле пред децении, кај премиерот, ресорните министри и кај околната камарила, наеднаш, велам, се појавија прегнантни чувства на божествен праведнички гнев и растреперена емпатија кон сопственото загрозено его.

Се фалат дека одземале речиси 500 дозволи за работа, тажно несвесни дека фактот што одземаат стотици дозволи сега, по трагедијата, е материјален доказ за нивната корумпираност и некомпетентност во периодот што му претходи на пожарот, зашто сегашните власти се единствено надлежни за надзор и контрола на работењето на економските субјекти.

Со сопствената „строгост“ откога злокобниот случај ги одзеде младите животи, обезбедија непобитен доказ за сопствената одговорност за обезбедувањето услови за „корупција, мрзливост, невнимателност и несовесност, глупост, ароганција и алчност“, што Несреќата непогрешно ги препозна.

Со оваа хистерична грижа за сопствените газови, властите што се единствено политички и системски одговорни за трагедијата, судската постапка ќе ја претворат во инсценирана инквизициска претстава на колење жртвени јагниња, перверзна гротеска со презголемени казни поделени на случајно затекнати или некогашни одговорни лица, и тоа за прекршоци што не се во директна врска со пожарот, а што ќе треба да го пренасочи бесот на народот и да го амортизира сиот револт на македонската јавност. Прават сè што можат за да го прикријат фактот дека единствената политичка и системска одговорност за фаталниот пожар во Кочани е вертикална по својата природа, па следствено на тоа суштински одговорни се сегашните власти, односно тие самите. Пред сè и попрво од сите други, одговорна е врхушката на ВМРО-ДПМНЕ, и тоа толку колку што држи власт во рацете. Значи некаде околу сто насто.

Слики: Nate Burbeck

Извор за текстот: Слободен печат