САД инсистираат на контрола на сите големи идни инвестиции во инфраструктурата и минералите во Украина, потенцијално обезбедувајќи вето за каква било улога на другите сојузници на Киев и поткопувајќи ја нејзината кандидатура за членство во Европската унија (ЕУ).
Администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп се залага за „право на прва понуда“ за инвестиции во сите проекти за инфраструктура и природни ресурси според ревидираниот договор за партнерство со Украина, се вели во нацрт-документот што го виде „Bloomberg“.
Доколку биде усвоен, договорот за партнерство ќе им даде на Соединетите држави огромна моќ да ги контролираат инвестициите во Украина во проекти, вклучувајќи патишта и железници, пристаништа, рудници, нафта и гас и екстракција на стратешки важни минерали. Ова би претставувало невидено проширување на економското влијание на САД во најголемата европска земја по област, исто како што се обидува да се приклучи на ЕУ.
Договорот ќе им овозможи на САД пристап до профитот префрлен во специјален инвестициски фонд за реконструкција кој ќе биде контролиран од Вашингтон. Што е најважно, во документот се наведува дека САД ги сметаат „материјалните и финансиските придобивки“ дадени на Украина по целосната инвазија на Русија во февруари 2022-ра година како свој придонес во овој фонд.
Во пракса, тоа би значело дека администрацијата на Трамп ќе ја принуди Украина да ја врати сета американска воена и економска поддршка обезбедена од почетокот на војната пред Киев да добие каков било приход од партнерскиот фонд.
САД изнесоа ревидиран договор во Киев минатиот викенд, откако првичните планови украинскиот претседател Володимир Зеленски да потпише таков договор пропаднаа по тензичната конфронтација во Овалната соба со Трамп минатиот месец.
Дискусиите меѓу двете страни се во тек, а конечниот нацрт може да содржи ревизии на условите. Украина најверојатно ќе одговори на американскиот документ со свои амандмани уште оваа недела, изјави извор запознаен со ова прашање.
„Целосниот договор предложен од Соединетите држави бара ‘детално проучување’, со условите кои постојано се менуваат за време на преговорите“, изјави Зеленски на новинарите во четвртокот во Париз, каде што присуствуваше на самит со европските лидери.
„Иако е премногу рано да се каже дека е постигнат договор, „ние ја поддржуваме соработката со САД, не сакаме да дадеме никаков сигнал што би можел да предизвика САД да ја прекинат помошта за Украина“, додаде тој.
Соединетите држави остануваат посветени на брзо склучување на договорот и обезбедување траен мир и за Украина и за Русија, рече портпаролот на американското Министерство за финансии како одговор на барањето на „Bloomberg“ за коментар.
„Договорот за минерали и нуди на Украина можност да формира трајни економски односи со САД, што е основа за долгорочна безбедност и мир. Ова ќе ги зајакне односите меѓу нашите две земји и ќе биде од взаемна корист“, рече портпаролот на Советот за национална безбедност Џејмс Хјуит.
Зеленски се обиде да ги привлече сојузниците на Украина да инвестираат во земјата како дел од таканаречениот „План за победа“, со идеја да го обезбеди од идна руска агресија. Трамп ги претстави своите барања за договор за пристап до минералите на Украина веднаш по преземањето на функцијата, како компензација за американската поддршка во војната со Москва.
Украина обезбеди кандидатски статус за членство во ЕУ во 2022-ра година и е подготвена да ги започне пристапните преговори за полноправно членство, што може да потрае со години. Ова веројатно ќе биде дополнително комплицирано ако САД постигнат ефективна контрола врз инвестициските одлуки кои покриваат големи области од економијата на Украина.
Киев претходно изјави дека договорот со САД не треба да е во спротивност со договорот за асоцијација со ЕУ.
Според нацрт-документот, американската развојна финансиска корпорација (ДФЦ) ќе го контролира инвестицискиот фонд, номинирајќи три од вкупно пет членови на одборот и поседувајќи „златна акција“, што и дава посебни права на глас за блокирање на одредени одлуки. Украина ќе ги назначи другите двајца членови и ќе биде спречена да се меша во секојдневното управување со фондот.
Од владата во Киев ќе се бара да инвестира 50 отсто од приходите од сите нови природни ресурси и инфраструктурни проекти во фондот. САД ќе имаат право на сите профити плус 4% годишен принос додека не се врати нивната инвестиција.
Од Украина ќе се бара да ги достави сите проекти до фондот за преглед „што е можно поскоро“, при што ДФЦ ќе добие места во одборот или ќе ги надгледува сите финансирани програми. На Киев ќе му биде забрането да нуди одбиени проекти на други земји со „материјално подобри“ услови најмалку една година.
Дополнително, според проектот, американската влада ќе има право да купува метали, минерали и нафта и гас од Украина пред другите земји под комерцијални услови, без разлика дали фондот го финансирал проектот.
Договорот, кој нема временско ограничување, му забранува и на Киев да продава минерали на земји кои се „стратешки конкуренти“ на САД.
